Pablo (ή El Pablito) Ruiz Picasso, «Γκουέρνικα»
Στο Μουσείο Reina Sofia, στη Μαδρίτη, είδαμε το έργο του Picasso "Γκουέρνικα"
«Αν ένα έργο δεν μπορεί να ζήσει πάντα στο παρόν, δεν υπολογίζεται καθόλου».Picasso
Το 1936, λίγο πριν από το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αρχίζει ο πρόδρομός του, ο εμφύλιος πόλεμος της Ισπανίας. Ο φασίστας στρατηγός Φράνκο, με τη βοήθεια του Χίτλερ, προσπαθεί να καταπνίξει τη νεαρή Ισπανική Δημοκρατία. Και πράγματι το καταφέρνουν. Την πνίγουν στο αίμα. Τα αεροπλάνα του Χίτλερ βομβαρδίζουν αδιάκριτα τον άμαχο πληθυσμό. Ένα μικρό χωριό –η Γκουέρνικα– θα νιώσει βαθύ τον πόνο από τις βόμβες τους.
Κατά το βομβαρδισμό του χωριού αυτού το οποίο δεν εξυπηρετούσε κανένα στρατιωτικό σκοπό, σκοτώθηκαν περισσότερο παιδιά και γυναίκες. Και αυτό έδειξε με σαφήνεια και με απόλυτη καθαρότητα το πρόσωπο της φασιστικής θύελλας που ερχόταν.
Ο πίνακας ζωγραφικής «Γκουέρνικα» έχει την αφετηρία του στην παραγγελία της Ισπανικής Δημοκρατικής Κυβέρνησης για ένα έργο κατάλληλο να αντιπροσωπεύσει την αγωνιζόμενη Ισπανία στη διεθνή έκθεση του Παρισιού το 1937 και πήρε τον τίτλο του από την καταστροφή του μικρού χωριού από τους χιτλερικούς αεροπόρους.
Ο Πικάσο, βαθιά δημοκρατικός, επηρεασμένος από τη φρίκη του πολέμου, ζωγραφίζει με θέμα την «ΓΚΟΥΕΡΝΙΚΑ» ένα έργο μνημειακών διαστάσεων, ύψους 3,5 μέτρων και πλάτους 7,5 μέτρων.
Στο έργο φαίνεται πεντακάθαρα η τάση του Πικάσο για ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΗ - ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ της μορφής και των αντικειμένων, προκειμένου μ’ αυτό να εκφράσει καλύτερα την αγωνία και τη φρίκη των ανθρώπων μπροστά στο θάνατο.
Για τον ίδιο λόγο θα χρησιμοποιήσει και σκούρα χρώματα, τόνους του μαύρου, του άσπρου και του γκρι.
Η ανάλυση του έργου
Ο πίνακας αρχίζει αριστερά με μία γυναίκα- μητέρα που κρατά το νεκρό παιδί στην αγκαλιά της, ενώ πάνω και κοντά της εικονίζεται το κεφάλι ενός ταύρου.Σύμφωνα με τον Πικάσο, ο ταύρος αντιπροσωπεύει τη βία, το φασισμό, τον πόλεμο, το σκοτάδι.
Η μητέρα με το νεκρό παιδί έχει μισάνοικτο το στόμα της. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο Πικάσο παρουσιάζει τον πόνο να μοιάζει με κραυγή, αγωνία και φρίκη.
Λίγο χαμηλότερα, κάτω, εκτείνεται το σώμα ενός νεκρού πολεμιστή,
Σύμφωνα με τον Πικάσο το άλογο συμβολίζει το λαό, που απεγνωσμένα φωνάζει ζητώντας βοήθεια.Εξάλλου το άλογο παρουσιάζεται λογχισμένο.
Προς τα δεξιά της εικόνας διακρίνεται γυναικεία μορφη που προσπαθεί να γλυτώσει από το βομβαρδισμό.
Στην άκρη δεξιά μία μορφή παριστάνει έναν άνθρωπο πριν πέσει νεκρός.
Τα ημίλευκα και λευκά τριγωνάκια εννοούν ότι το κτίριο φλέγεται.
Η λάμπα που εικονίζεται πάνω από το κεφάλι του αλόγου, ουσιαστικά δε φωτίζει τίποτα. 
Τα ανοιχτόχρωμα μέρη του έργου, που υποδηλώνουν το φωτισμό, προέρχονται από πολλές πηγές φωτός.
Ὁ χώρος μέσα στον οποίο διαδραματίζονται τα γεγονότα δεν είναι καθορισμένος. Όλα βρίσκονται σ’ ένα χώρο απροσδιόριστο.
Η σύνθεση του έργου βασίζεται, όπως έχουν δείξει διάφορες μελέτες, σε μία μεγάλη πυραμίδα που έχει για κορυφή της τη λάμπα πετρελαίου.
Δύο όρθια παραλληλόγραμμα ένα δεξιά και ένα αριστερά και μερικά ανισοσκελή τρίγωνα, είναι τα σχήματα που δίνουν ασφάλεια, βεβαιότητα και δυναμισμό στην παράσταση.
Αν προσέξει κανείς τα μάτια στα πρόσωπα που εικονίζονται, στη μητέρα, στο νεκρό πολεμιστή, στον ταύρο, στο άλογο και στις άλλες μορφές,
είναι όλα σε διαφορετικές και αφύσικες θέσεις. Αυτό συμβαίνει, γιατί αντικρίζουν ένα κόσμο παράλογο και φρικτό, έναν κόσμο κτηνώδη.
Η παραφροσύνη του πολέμου παρουσιάζεται εδώ με μετατόπιση των ματιών από τις θέσεις τους και με τις παραμορφώσεις των σωμάτων.
Ιδιαίτερα για τα σώματα, που σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να φαίνονται σαν... κομματιαστά, μπορούμε να πούμε πως αυτό δεν είναι άσχετο με το αποτέλεσμα που φέρνει η έκρηξη μιας βόμβας. Ολόκληρος ὁ πίνακας δίνει την εντύπωση πως απεικονίζει εκείνο ακριβώς που συμβαίνει τη στιγμή της έκρηξης.
Η γυναικεία μορφή που υψώνει τη λάμπα πετρελαίου
είναι η μόνη μορφή που δε φαίνεται χτυπημένη από το βομβαρδισμό και, όπως είπαμε προηγουμένως, το έργο είναι «χτισμένο» πάνω σε μία πυραμίδα που έχει για κορυφή της τη λάμπα πετρελαίου. Ακριβώς η μορφή αυτή είναι για τον Πικάσο η έννοια του πολιτισμού που προσπαθεί να σωθεί, η δε λάμπα που κρατά δεν εκπέμπει παρά το φως της τέχνης και του πολιτισμού.
Τα χρώματα του έργου είναι «μελανά». Οι τόνοι του μαύρου, του άσπρου και του γκρι δε δείχνουν τίποτε άλλο, παρά το φόβο που κυριαρχεί παντού.
Με αυτή του την τολμηρή παρουσίαση, ο Πικάσο κατόρθωσε να φτάσει σ’ ένα σύνολο που κάνει το έργο του καθολικό. Η «Γκουέρνικα» ξεφεύγει από τα στενά όρια της Ισπανίας και εκφράζει παγκόσμια και διαχρονικά κάθε λαό που ένιωσε τη φρίκη εκείνου του πολέμου. Η «ΓΚΟΥΕΡΝΙΚΑ» είναι μία απόδειξη πως ο Πικάσο είναι ένας καλλιτέχνης με κοινωνική συνείδηση.
Το 1935 ο Πικάσο δήλωνε: «Η ζωγραφική δεν είναι απλή διασκέδαση ή στολίδι. Όπως δεν υπάρχει τίποτε πιο επικίνδυνο από τα όπλα στα χέρια του στρατηγού και από τη δικαιοσύνη στα χέρια του δικαστή, έτσι δεν υπάρχει και τίποτε πιο επικίνδυνο από ένα πινέλο στα χέρια του ζωγράφου».
Από το 1939 ο επικός πίνακας φιλοξενείτο στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, περιμένοντας να σημάνει η ώρα της Δημοκρατίας για την Ισπανία. Το 1969 ο στρατηγός Φράνκο είχε το θράσος να τον διεκδικήσει, προκαλώντας την οργή του ζωγράφου. Ο Πικάσο υπογράμμισε πως σύμφωνα με τη θέλησή του, το έργο θα επέστρεφε στην Ισπανία μόνο μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στη χώρα.
Στις 10 Σεπτεμβρίου του 1981 ἡ «ΓΚΟΥΕΡΝΙΚΑ» επιστρέφει στην Ισπανία. Στις 28 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, την ημέρα που συμπληρώνονταν 100 χρόνια από τη γέννηση του Πικάσο, οι συμπατριώτες του αντίκριζαν με συγκίνηση το έργο, που συμβόλιζε την εθνική τους τραγωδία, να τοποθετείται στο Μουσείο του Πράδο.
«Αυτός δεν είναι πίνακας, έλεγαν οι Ισπανοί, είναι βόμβα έτοιμη να εκραγεί».
(Από το Αντίφωνο)
0 Comments:
Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση Αρχική σελίδα
